τα κάστρα της Ελλάδας

τα κάστρα στο παρελθόν συνδέθηκαν με θρύλους και παραδόσεις...

Η ιστορία της οχυρωματικής τεχνικής στην Ελλάδα χάνεται στα βάθη της προϊστορίας. Ήδη από τα Νεολιθικά χρόνια οι προϊστορικές κοινότητες είχαν οργανώσει την άμυνα των οικισμών τους, όπως φαίνεται στην τειχισμένη προϊστορική ακρόπολη του Διμηνιού, στη Θεσσαλία. Στα Μυκηναϊκά χρόνια οι οχυρωμένες ακροπόλεις αποτελούσαν το διοικητικό και οικονομικό κέντρο, και πίσω από τα κυκλώπεια τείχη τους, έβρισκε προστασία ο πληθυσμός σε περίπτωση εχθρικής επιδρομής. Με τη δημιουργία της πόλης-κράτους, τα τείχη χτίζονται για να προστατεύσουν ολόκληρη την πόλη, ενώ ένα μεγάλο δίκτυο πύργων σε καίρια σημεία φροντίζει για τον έλεγχο της υπαίθρου.

Μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση της Ελλάδας, λόγω της Pax Romana που επιβλήθηκε σε όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, εξέλιπαν εν πολλοίς οι ανάγκες οχύρωσης κάθε μεμονωμένου οικισμού. Από τον 3ο αι. μ.Χ., όμως, οι βαρβαρικές επιδρομές και αργότερα οι μεγάλοι πόλεμοι στους οποίους ενεπλάκη το Βυζαντινό κράτος έκαναν αναγκαία την ανέγερση νέων οχυρώσεων. Τα βυζαντινά τείχη της Θεσσαλονίκης ήταν τόσο ισχυρά, ώστε σε διάστημα 1.000 ταραγμένων ετών, η πόλη καταλήφθηκε εξ εφόδου μόνο 3 φορές.

Μετά το 1204, οι Φράγκοι και οι Ενετοί ανεγείρουν νέες οχυρώσεις για να προφυλάξουν τις κτήσεις τους στην Ελλάδα, τόσο από τις επιθέσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όσο και από τις εξεγέρσεις του ντόπιου πληθυσμού. Η χρήση νέων πολεμικών μεθόδων και πυροβόλων όπλων, επέβαλαν τη βελτίωση και την επέκταση των οχυρώσεων, η σχεδίαση των οποίων το 16ο αι. ήταν πια έργο εξειδικευμένων μηχανικών. Τα τείχη του Ηρακλείου και της Μεθώνης είναι δείγματα των τελειοποιημένων ενετικών οχυρώσεων.

Εξαιρετικά παραδείγματα κάστρων συναντάμε στην πόλη της Κέρκυρας και λίγο πάνω από την Παλαιοκαστρίτσα βλέπουμε το Κάστρο των Άγγλων ("Αγγλόκαστρο").

Στην μαγευτική Έδεσσα, η ακρόπολη χρονολογείται από το 800 π.Χ.

Στην Πιερία, υπάρχει ένα πολύ σημαντικό κάστρο του 13ου αιώνα στον Πλαταμώνα.

Η Μάνη δεν κατακτήθηκε ποτέ ούτε και στους πρόσφατους αιώνες από του Οθωμανούς. Και αυτό οφείλεται κυρίως στα κάστρα άμυνας και εποπτείας που διαθέτει. Αλλά τόσο λόγω του απρόσιτου του εδάφους της, όσο και σε αυτή την νοοτροπία των κατοίκων της να συνεχίζουν και μέχρι σήμερα την (αρχιτεκτονική) οχύρωση των οικισμών τους με πύργους και πυργόσπιτα παντού (μικρές καστροπολιτείες).

Το περίφημο Καστρο των Ιπποτών στην Ρόδο έχει και αυτό την δική του μοναδική ιστορία. Το 1309 μ.Χ. εγκαταστάθηκαν στην Ρόδο οι Ιππότες του Αγίου Ιωάννη. Η παραμονή τους προίκισε το νησί με μία σειρά από επιβλητικά κτήρια, προστατευμένα πίσω απο ένα τείχος-κάστρο, ένα εξαιρετικό δείγμα Γοτθικής και αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής.

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία διατήρησε τις ήδη υπάρχουσες οχυρώσεις, των οποίων η τελευταία αναλαμπή ήταν κατά την Επανάσταση του 1821.
Τα κάστρα που στο παρελθόν συνδέθηκαν με θρύλους και παραδόσεις, σήμερα αποτελούν σύμβολα ασφάλειας αλλά και στρατιωτικής ισχύος μιας άλλης εποχής.

Πολλά από αυτά χρησιμοποιούνται ως χώροι πολιτιστικών και άλλων εκδηλώσεων, πάντοτε θυμίζοντας τα χρόνια που πρωταγωνιστούσαν οι βασιλιάδες, οι ιππότες και οι αγαπημένες τους.